چکیده

بزه‌دیده‌شناسی حمایتی، به معنای آن است که فارغ از نقش بزه دیده در تکوین جرم، او نیازمند توجه و حمایت است. گرچه حمایت از بزه دیده طیف وسیعی از اقدامات را همچون حمایت پزشکی، روانی، اجتماعی، حقوقی و ... در بردارد، اما بی گمان مهم‌ترین حمایت، حمایت اقتصادی یعنی جبران خسارت بزه‌دیده است. بزه‌دیده‌شناسی‌حمایتی در زمان کوتاهی سیاست جنایی جوامع را تحت‌تأثیر خود قرار داه است و بر غنا و تکامل آن افزوده است، اگرچه تاکنون یافته‌های بزه‌دیده‌شناسی حمایتی به صورت سازمان‌یافته و علمی بر سیاست جنایی تأثیر نگذاشته است، لکن بررسی کلیه‌تدابیری که در ایران در راستای مبارزه با بزهکاری اتخاذ گردیده است، نشان می‌دهد که مسئولان سیاست جنایی ایران بویژه در بعد قانونگذاری و در قانون مجازات اسلامی مصوب 92 با تکیه بر مبانی انسانی و ارزشی خودآگاهانه و شاید در مواردی به شکل نا خودآگاه تدابیر سودمندی اندیشیده‌اند که در صورت تکامل آن بهره‌گیری از آخرین یافته‌های بزه دیده‌شناسی نقش مضاعفی و چشم گیری در امر مبارزه با بزهکاری ایفا خواهد نمود. پژوهش‌حاضر، در این راستا تلاش‌می‌کند و به این پرسش‌ها پاسخ‌می‌دهد که جایگاه بزه‌دیده‌شناسی حمایتی در سیاست جنایی ایران با توجه به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 چگونه است؟ همچنین نقش بزه دیده در ارتکاب جرم چیست؟ و این نقش چه تاثیری بر مسئولیت کیفری بزهکار خواهد داشت؟ در پاسخ باید گفت که سیاست جنایی ایران در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 تحت‌تأثیر اندیشه‌های فقهی و اسناد بین المللی، جایگاه و شیوه‌های حمایت از بزه دیده را نسبت به قوانین سابق بیشتر مورد توجه قرار داده است. همچنین در پاسخ به پرسش فرعی باید گفت که بزه دیده در وقوع و تکوین بعضی از جرایم نقش داشته و در بسیاری از موارد می تواند بر مسئولیت بزهکار تاثیر گذاشته و باعث تخفیف یا زوال مسئولیت وی گردد.

واژگان‌کلیدی: بزه‌دیده‌یامجنی‌علیه، بزه‌دیده‌شناسی‌حمایتی، بزهکار، سیاست‌جنایی، قانون‌مجازات اسلامی 1392